Aracın Üzerindeki Sistemler

1.       Fren Sistemi:

Aracı yavaşlatmak, yavaşlayan aracı durdurmak veya duran aracı sabitlemek için kullanılır.

Araç üzerinde 3 tip fren bulunur:

·         El Freni:
El freni duran aracı sabitlemek için kullanılır. El freni her araçta arka tekerleri sabitler. El freni teli kopmuş ise el freni tutmaz. El freni çekili durumda unutulup yola devam edilirse kampanalar ısınır ve fren tutmaz. Soğuk havalarda el freni çekili durumda bırakılırsa fren balataları donarak yapışır. Araç çalışıyor fakat hareket ettirilemiyorsa el freni çekik olabilir.

·         Ayak Freni (Servis Freni):
Ayak freni Aracı yavaşlatmak, yavaşlayan aracı durdurmak için kullanılır. Ayak frenine basıldığında ön ve arka tekerlekler birlikte durur.

Ayak Freni Çeşitleri:

o Hidrolik Fren: Fren sisteminde hidrolik azalmışsa hidrolik yağı ile takviye edilir. Aksi halde frenler tutmaz. Fren yapılmasına rağmen aracın hızı azalmıyorsa, fren hidroliği yok veya azalmış hatta fren ayarları gevşek olabilir. Fren sistemine yağ sızmış olabilir. Fren sisteminde kaçak olabilir Fren sisteminde hava varsa fren pedalı sertleşir ve frenler tutmaz.

 

o Havalı Fren: Hava frenli araçta hava basınç göstergesi basınç göstermiyorsa araç olduğu yerden kaldırılamaz. Havalı frenli bir araçta üsttekilere ilaveten hava tüpü ve kompresör bulunur.

o Karma Fren (Westinghouse Fren): Westinghouse tipi frenli bir arabada hareket halinde iken motor stop ettirilirse frenler şişer ve fren tutmaz.

o ABS Fren (Anti Blockage Sistem): ABS frenin avantajları, frenlerken direksiyon hâkimiyetini kaybetmemesidir. ABS fren aracı kısa mesafede durdurmaz ama yağışlı ve kaygan yüzeylerde ani frene basılsa bile lastiklerin kaymadan dönerek durmasını sağladığı için direksiyon hâkimiyeti kaybolmadan yavaşlamasını ve durmasını sağlar. Ayrıca bazı araçlarda EBD (Electronic Brakeforce Distribution) diye bir sistem vardır. Bu sistem sayesinde tekerlekler kilitlenmeden minimum reaksiyon süresinde maksimum frenleme sağlanır. Aracın kampanaları aşırı ısınmışsa fren ayarları bozuk olabilir. Fren sisteminde fren ayarı yapılır. Sıkı ise kampanalar ısınır, yakıt sarfiyatı artar, gevşekse frenler tutmaz. Ön lastiklerin biri yeni biri eskiyse frenlerken araç bir tarafa çeker. Traktörlerde sağ ve sol fren mandalı düz yolda giderken kilitlenmelidir. Fren sistemi diskli ise, disk yüzeyi ve fren balataları kolay soğur, kampanalı ise bu avantaj bulunmaz.

·         Motor Freni (Kompresyon Freni): Büyük araçlarda egzoz gazının dışarı atılması sırasında egzoz manifoldu kapatılarak aracın yavaşlaması sağlanır. Binek araçlarda ise aracın yokuşu uygun vitesle inmesi ile sağlanır.

2.       Ön Düzen (Direksiyon) Sistemi: Ön düzen sistemi, aracın dönüşünü sağlar.

3 tip direksiyon sistemi mevcuttur: Mekanik, havalı ve hidrolik direksiyon sistemleri vardır.

Direksiyon Sistemi Parçaları:
Direksiyon simidi, direksiyon mili,direksiyon kutusu,rot, rot başı (rotil) sistemin bazı parçalarıdır.
Önemli:
Direksiyon kutusunun yağı kontrol edilmelidir.Eksikse dişli yağı ilave edilir.
Direksiyon boşluğu artmış ise iki sebebi vardır.
1. Direksiyon dişli kutusu arızalı veya ayarsızdır.
2. Rot başları aşınmıştır.
Rot (ön düzen) ayarı bozuksa araç yolda giderken çekme, gezme yapar, ayrıca ön lastikler içten ve dıştan aşınır.
Direksiyon titreşim yapıyor ise ön lastiklerin Balans ayarı bozuktur
Direksiyon zor dönüyorsa lastik hava basıncı normalden azdır.

3.       Süspansiyon Sistemi:
Süspansiyon sistemi, sürücü ve yolcuların yol bozukluklarından etkilenmeden sarsıntısız bir yolculuk yapmalarını sağlar. Yaylar (helezon yay) ve amortisörlerden oluşur. Yaylar, yoldan gelen darbe titreşimleri üzerine alır.
Helezon yaylar otomobil türü araçlarda kullanılır, Makaslar ise genellikle ağır hizmet araçlarında kullanılır. Amortisör yayların salınımını kontrol eder.

4.       Egzoz Sistemi:
Motor çalıştığı sürece çıkan yanmış gazları dışarıya sessiz bir şekilde atılmasını sağlayan sistemdir.

Egzoz Sistemi Parçaları:

·         Egzoz manifoldu

·         Egzoz borusu

·         Egzoz susturucusu:  Aracın gürültü yapmasını önler, patlak ise gürültü yapar

·         Katalitik konvantör: Egzozdan çıkan kirli ve zehirli gazların etkisini yok eder.

5.       Aydınlatma ve İkaz Sistemi:

·         Aydınlatma sisteminde, sigortalar, kablolar, farlar, park lambası, sis lambası, plaka lambası, gösterge lambası, iç aydınlatma lambası, bagaj aydınlatma lambası, gibi lambalar vardır.

·         İkaz sisteminde, sinyaller, fren ikaz lambaları, geri vites lambası, korna bulunur.

Her elektrik elemanı gibi araçlarda bulunan aydınlatma ve ikaz sistemi gibi elektrikli devrelerde de akü, kablolar, kablo bağlantıları, sigortalar, açma kapama düğmeleri ya da kolları ve alıcı olarak da ampuller bulunmaktadır.

Fren müşürü ikaz sisteminin bir parçasıdır. Fren lambaları yanmıyorsa, fren müşürü arızalı olabilir. Fren lambalarından biri yanmıyorsa, yanmayan lambanın ampulü yanmış olabilir. Farların bakımı yapılırken, far ayarı yapılır. Uzun farlar yandığında gösterge üzerinde mavi renkli ışığı yanar. Farlardan hiçbiri yanmıyorsa, sigortası atık olabilir. Far anahtarı bozuksa farlar yine hiç yanmaz. Farlardan biri sönük yanıyorsa far kablo bağlantısı gevşemiş veya paslanmış olabilir. Flâşör arızalanınca sinyal lambaları yanmaz.

Isı göstergesi çalışmıyorsa, ısı göstergesi müşürü arızalı olabilir.

Sigortanın görevi, kısa devre olduğunda sistemi korumaktır. Sigortalar atıksa bunun yerine aynı amperde yeni sigorta takılır. Sigortanın tamiri olmaz.

6. Göstergeler Sistemi:
Göstergeler aracın ön paneli üzerinde sürücünün kolayca görebileceği şekilde konulmuşlardır. Araçlarda çeşitli sistemlerin çalışma durumları hakkında bilgi verirler. Arıza meydana gelmeden veya geldiği anda, sürücüyü uyarmak amacıyla konulmuşlardır. Sürücülerin seyir esnasında göstergeleri sık sık kontrol etmeleri gerekir.